Хорлоогийн Баянмөнх

Монгол улсын дархан аварга Хорлоогийн Баянмөнх 1962 онд аймгийн начин, 1963 онд Монгол улсын начин болон заан, 1966 онд Монгол улсын арслан, 1968 онд Монгол улсын аварга, 1971 онд Монгол улсын дархан аварга цол хүртжээ. Тэрээр Монгол улсын 20-р зууны манлай бөхөөр шалгарсан бөгөөд улсын их баяр наадамд арван удаа түрүүлж, дөрвөн удаа үзүүрлэж 28 удаа шөвгөрсөн алдарт бөх юм.



Монгол улсын дархан аварга Хорлоогийн Баянмөнх 1962 онд аймгийн начин, 1963 онд Монгол улсын начин болон заан, 1966 онд Монгол улсын арслан, 1968 онд Монгол улсын аварга, 1971 онд Монгол улсын дархан аварга цол хүртжээ. Тэрээр Монгол улсын 20-р зууны манлай бөхөөр шалгарсан бөгөөд улсын их баяр наадамд арван удаа түрүүлж, дөрвөн удаа үзүүрлэж 28 удаа шөвгөрсөн алдарт бөх юм. Мөн цагаан сарын барилдаанд 8 удаа түрүүлсэн байна. Дархан аварга Баянмөнх бөхийн чөлөөт болон самбо барилдааны дэлхийн аварга, олимпийн мөнгөн медальт бөх билээ.Монгол улсын дархан аварга Хорлоогийн Баянмөнх өнөд баясгалант, бат итгэлт, далай дайчин, улам нэмэх, хурц гарамгай, далай даян, баяр наадмын манлай, түмнээс төгөлдөр, улам бадрах, улс даяар гайхамшигт, манлайн баясгалант, бүхнээ дуурсгалт, даяар дуурсагдах, харилтгүй хүчит, тод сонин үзэсгэлэнт, бат нягт, манлайн дээд, тун ч гарамгай, олныг баясуулагч, бууршгүй хүчит, үлэмж хэтэрхий, бүхнээс сонсголонт гэх зэрэг 23 чимэг хүртсэн байна. Их аваргын барилдааны амжилтыг товчоолбол:1963 оны Ардын хувьсгалын 42 жилийн баяр наадамд Төв аймгийн Мөнхжаргалаар гурав, Дарханы цэргийн ангийн Чалхаагаар дөрөв, Өвөрхангай аймгийн Гучин-Ус сумын харъяат, улсын арслан Гялдангийн Цоодолоор тав давж улсын начин цол хүртжээ. Зургаагийн даваанд Төв аймгийн Сэргэлэн сумын харъяат улсын заан Өлзийсайханы Эрдэнэ-Очирт өвдөг шороодсон байна.1963 оны 7-р сард болсон Монголын бүх ард түмний 2-р спартакиадад төв хөдөөнөөс шалгарч ирсэн 29 бөхийн тойргийн барилдаанд барилдаж 27 давж улсын заан цол хүртсэн байна.

1964 ны Ардын хувьсгалын 43 жилийн ойн баяр наадамд цэргийн залуу бөх Алагсайгаар гурав, улсын харцага Дахын Одсүрэнгээр дөрөв, Төв аймгийн Батсүмбэр сумын харъяат Пүрэвийн Дагвасүрэнгээр тав, Төв аймгийн Сэргэлэн сумын харъяат улсын арслан Өлзийсайханы Эрдэнэ-Очиртой тунаж барилдан даваад "Улам нэмэх" чимэг авчээ. Долоогийн даваанд Хөвсгөл аймгийн Цагаан-Үүр сумын харъяат улсын аварга Чойжилын Бээжинд өвдөг шороодсон байна.1965 оны Ардын хувьсгалын 44 жилийн ойн баяр наадамд Хөвсгөл аймгийн Цагаан-Үүр сумын харъяат улсын начин Шаравын Ванчингаар дөрөв, Увс аймгийн Тэс сумын харъяат улсын начин Төмөрийн Артагаар тав, Төв аймгийн Сэргэлэн сумын уугуул улсын арслан Өлзийсайханы Эрдэнэ-Очиртой тунаж барилдаад зургаа, Өмнөговь аймгийн Манлай сумын харъяат улсын арсланГомбо-Аюушийн Дэмүүлтэй тунаж барилдаад долоо, Хөвсгөл аймгийн Цагаан-Үүр сумын харъяат, улсын аварга Чойжилийн Бээжинтэй тунаж барилдаад найм давж "Хурц шаламгай" чимэг авчээ. Есийн даваанд Төв аймгийн Эрдэнэсант сумын харъяат, дархан аварга Жигжидийн Мөнхбатад өвдөг шороодож байсан байна.1966 оны Ардын хувьсгалын 45 жилийн ойн баяр наадамд Хөдөө аж ахуйн дээд сургуулийн Дашзэвгээр дөрөв, Төв аймгийн Бат-Очирын Пүрэвдоржоор тав, Өвөрхангай аймгийн Шанх сумын харъяат улсын заан Цэрэндонойн Санжаатай тунаж барилдаад зургаа, улсын арслан Эрдэнэ-Очиртой тунаж барилдаад долоо давж улсын арслан цол авчээ. Наймын даваанд дархан аварга Жигжидийн Мөнхбатад өвдөг шороодсон байна.1967 оны Ардын хувьсгалын 46 жилийн ойн баяр наадамд Өмнөговь аймгийн Цэрэнгийн Санжаагаар дөрөв, Булган аймгийн Бүрэгхангай сумын харъяат улсын начин Дандарын Гомбосүрэнгээр тав, Хөвсгөл аймгийн Цагаан-Үүр сумын харъяат, улсын арслан Цэрэннадмидийн Бадамсэрээжидээр зургаа, Сүхбаатар аймгийн Уулбаян сумын харъяат улсын харцага Чойдорын Өвгөнхүүгээр долоо, Булган аймгийн Сайхан сумын харъяат, улсын даян аварга Сэрээтэрийн Цэрэнгээр найм давжээ. Есийн даваанд улсын дархан аварга Жигжидийн Мөнхбатад өвдөг шороодсон байна.1968 оны ардын хувьсгалын 47 жилийн ойн баяр наадамд Сэлэнгэ аймгийн Шаамарын Дүгэрсүрэнгийн Батсүхээр дөрөв, Баянхонгор аймгийн Өлзийт сумын харъяат, улсын начин Чулууны Баасанхүүгээр тав, улсын арслан Гомбо-Аюушийн Дэмүүлээр зургаа, Төв аймгийн Баянбараат сумын харъяат улсын арслан Лувсанчимэдийн Сосорбарамтай тунаж барилдаад долоо, дархан аварга Жигжидийн Мөнхбаттай тунаж барилдаад найм, Хөвсгөл аймгийн Цагаан-Үүр сумын харъяат , дархан аварга Дарийн Дамдингаар ес давж улсын наадамдаа анх удаа түрүүлэн Монгол улсын аварга цолыг хүртжээ.1969 оны Ардын хувьсгалын 48 жилийн ойн баяр наадамд Увс аймгийн харъяат Балжирын Батбуянгаар дөрөв, Өмнөговийн Цэрэнгийн Санжаагаар тав, Архангай аймгийн Өлзийт сумын харъяат улсын арслан Жалбуугийн Чойжилсүрэнгээр зургаа, улсын арслан Лувсанчимэдийн Сосорбарамаар долоо давж, наймын даваанд дархан аварга Жигжидийн Мөнхбаттай тунаж барилдаад хаялцалгүй удсан учир хасагдаад дөрөвт үлдсэнд тооцогдож ард түмнийг чилээж улсын их баяр наадамд үзэл сурталгүй барилдсан хэмээн чимэг олгоогүй байна. 1971 оны Ардын хувьсгалын 50 жилийн ойн их баяр наадамд Хөвсгөл аймгийн Эрхэмбаяраар дөрөв, Сүхбаатар аймгийн Сүхбаатар сумын харъяат улсын начин Лувсандоржийн Дашдаваагаар тав, Увс аймгийн Тэс сумын харъяат шинээр улсын начин болоод байсан Цэрэнгомбын Лхамаагаар зургаа, Булган аймгийн Могод сумын харъяат шинээр улсын зааны болзол хангасан Дамдинсүрэнгийн Лхагвасүрэнгээр долоо, улсын арслан Пүрэвийн Дагвасүрэнтэй тунаж барилдаад найм, даян аварга Сэрээтэрийн Цэрэнгээр ес даван түрүүлж дархан аварга цол хүртжээ.1972 оны Ардын хувьсгалын 51 жилийн ойн их баяр наадамд Завхан аймгийн бөх Надмидийн Гончигоор дөрөв, Өмнөговь аймгийн Булган сумын харъяат Ишийн Ламаажаваар тав, Архангай аймгийн Хашаат сумын харъяат улсын арслан Уламбаярын Мижиддоржоор зургаа, Сүхбаатар аймгийн Онгон сумын харъяат, улсын харцага, Дахын Одсүрэнгээр долоо, Увс аймгийн Зүүнговь сумын харъяат улсын арслан Жамбалын Хайдаваар найм, улсын дархан аварга Жигжидийн Мөнхбатаар ес даван улсын баяр наадамд хоёрдахь удаагаа түрүүлж "Далай даян" чимэг авчээ.1973 оны Ардын хувьсгалын 52 жилийн ойн баяр наадамд залуу бөх Сүхбаатараар тав , Увс аймгийн Давст сумын харъяат улсын арслан Мядагийн Мөнгөнөөр зургаа, даян аварга Сэрээтэрийн Цэрэнгээр долоо, дархан аварга Жигжидийн Мөнхбатаар найм, улсын арслан Пүрэвийн Дагвасүрэнгээр ес даван улсын их баяр наадамд гуравдахь удаагаа түрүүлээд "Баяр наадмын манлай " чимэг авсан байна.1974 оны Ардын хувьсгалын 53 жилийн ойн баяр наадамд Дундговь аймгийн Цагаандэлгэр сумын харъяат, улсын начин Гомбын Цэрэнчимэдээр тав, Архангай аймгийн Өгийнуур сумын харъяат улсын начин Дамбын Шижээгээр зургаа, улсын арслан Өлзийсайханы Эрдэнэ-Очироор долоо, улсын арслан Пүрэвийн Дагвасүрэнтэй тунаж барилдаад найм давж "Түмнээс төгөлдөр чимэг" авчээ. Есийн даваанд улсын дархан аварга Жигжидийн Мөнхбатад өвдөг шороодсон байна.1975 оны ардын хувьсгалын 54 жилийн ойн баяр наадмаар Булган аймгийн Бүрэгхангай сумын харъяат улсын начин дүүгүүр хэмээх Дандарын Гомбосүрэнгээр тав, Булган аймгийн Могод сумын харъяат улсын начин Долгорын Загдаагаар зургаа, Ховд аймгийн Буянт сумын харъяат улсын заан Дасрангийн Мягмараар долоо, Төв аймгийн Угтаалцайдам сумын харъяат улсын аварга Дагвацэрэнгийн Хадбаатартай тунаж барилдаад найм, дархан аварга Жигжидийн Мөнхбатаар ес даван улсын баяр наадамд тав дахь удаагаа түрүүлээд "Түмнээс төгөлдөр" чимэг авсан байна.1976 оны Ардын хувьсгалын баяр наадамд олимпийн наадмын бэлтгэлтэй байгаад барилдалгүй өнжсөн байна.1977 оны Ардын хувьсгалын 56 жилийн ойн баяр наадамд Булган аймгийн арслан Нансалаар тав, Дорноговь аймгийн Улаанбадрах сумын харъяат улсын начин Жадамбын Одсүрэнгээр зургаа, улсын харцага Чойдорын Өвгөнхүүгээр долоо, Өвөрхангай аймгийн Нарийнтээл сумын харъяат улсын дархан аварга Цэрэнтогтохтой тунаж барилдан найм, улсын арслан Пүрэвийн Дагвасүрэнгээр ес даван улсын баяр наадамд зургаа дахь удаагаа түрүүлээд "Үлэмж бадрах" чимэг авсан байна.1978 оны Ардын хувьсгалын 57 жилийн ойн баяр наадмаар Баянхонгор аймгийн Баацагаан сумын харъяат улсын начин Агвааны Норовоор тав, улсын заан Дамдинсүрэнгийн Лхагвасүрэнгээр зургаа, Өвөрхангай аймгийн Хужирт сумын харъяат, улсын заан Доноровын Долгорсүрэнгээр долоо давж "Улс даяар гайхамшигт" чимэг авчээ. Наймын даваанд улсын дархан аварга Дашдоржийн Цэрэнтогтоход өвдөг шороодсон байна.1979 оны Ардын хувьсгалын 58 жилийн ойн баяр наадмаар Завхан аймгийн Баянхайрхан сумын харъяат улсын начин Товуугийн Намсангаар тав, Говь-Алтай аймгийн Хөхморьт сумын харъяат улсын начин Баасанхүүгийн Онхоор зургаа, Архангай аймгийн Хотонт сумын харъяат улсын заан Чимидийн Гочоосүрэнгээр долоо, Өвөрхангай аймгийн Нарийнтээл сумын харъяат улсын дархан аварга Дашдоржийн Цэрэнтогтохоор найм, улсын аварга Дагвацэрэнгийн Хадбаатараар ес даван улсын баяр наадамд долоо дахь удаагаа түрүүлж "Манлайн баясгалант" чимэг авчээ.1980 оны ардын хувьсгалын 59 жилийн ойн баяр наадамд Өвөрхангай аймгийн Бүрд сумын
харъяат улсын начин Товуудоржийн Дэмбэрэлсамбуугаар зургаа, Говь-Алтай аймгийн Чандмань
сумын харъяат улсын заан Рэгжийбуугийн Даваанямаар долоо давж "Бүхнээ дуурсгалт" чимэг авчээ.
Наймын даваанд улсын дархан аварга Дашдоржийн Цэрэнтогтоход өвдөг шороодсон байна.1981 оны ардын хувьсгалын 60 жилийн тэгш их ойн баяр наадамд улсын арслан Лувсанчимдэдийн Сосорбарамаар тав, Өвөрхангай аймгийн Өлзийт сумын харъяат улсын начин Довдонгийн Дашжамцаар зургаа, Говь-Алтай аймгийн Дарви сумын харъяат улсын заан Чогдовын Амартүвшингээр долоо, Увс аймгийн Давст сумын харъяат улсын арслан Мядагийн Мөнгөнөөр найм, дархан аварга Дашдоржийн Цэрэнтогтохоор ес даван улсын баяр наадамд наймдахь удаагаа түрүүлээд "Баяр наадмын манлай" чимэг авчээ.1982 оны ардын хувьсгалын 61 жилийн ойн баяр наадамд Хөвсгөл аймгийн Галт сумын харъяат улсын заан Сарангэрэлийн Хүрэлбаатараар тав, Увс аймгийн Ховд сумын харъяат улсын начин Гэлэгийн Даваасамбуугаар зургаа, Хөвсгөл аймгийн Цагаан-Үүр сумын харъяат улсын харцага Далайцэрэнгийн Лхагва-Очироор долоо, Өвөрхангай аймгийн Хужирт сумын харъяат улсын заан Доноровын Долгорсүрэнгээр найм, улсын арслан Мядагийн Мөнгөнөөр ес даван түрүүлжээ.1983 оны ардын хувьсгалын 62 жилийн ойн баяр наадамд Өвөрхангай аймгийн арслан
Пүрэвдоржоор тав, Өмнөговь аймгийн Баян-Овоо сумын харъяат улсын начин Дашдуламын
Багахүүгээр зургаа, улсын заан Сарангэрэлийн Хүрэлбаатараар долоо давж "Бат нягт, итгэлт" чимэг
авчээ. Наймын даваанд дархан аварга Дашдоржийн Цэрэнтогтоход өвдөг шороодсон байна.1984 оны Ардын хувьсгалын 63 жилийн ойн баяр наадамд улсын заан Чогдовын Амартүвшингээр тав, Увс аймгийн Завхан сумын харъяат улсын начин Моломын Мижиддоржоор зургаа давж улсын арслан Мядагийн Мөнгөнийг долоогийн даваанд амлан аваад өвдөг шорооджээ.1985 оны Ардын хувьсгалын 64жилийн ойн баяр наадамд улсын начин Далайцэрэнгийн Лхагва-Очироор тав, Хөвсгөл аймгийн Галт сумын харъяат улсын улсын начин Суядааны Ганзоригоор зургаа, Өвөрхангай аймгийн Хужирт сумын харъяат улсын заан Ёндонгийн Ишгэнээр долоо давж "Манлайн баясгалант" чимэг аваад наймын даваанд Өвөрхангай аймгийн Баян-Өндөр сумын харъяат улсын арслан Бандийн Ганбаатарт өвдөг шорооджээ.1986 оны Ардын хувьсгалын 66 жилийн ойн баяр наадамд улсын начин Гэлэгийн Давасамбуугаар тав, Увс аймгийн Тэс сумын харъяат улсын начин Лхайсүрэнгийн Цэвээнээр зургаа, Архангай аймгийн Батцэнгэл сумын харъяат улсын харцага Болдын Жавхлантөгсөөр долоо, Өвөрхангай аймгийн Хархорин сумын харъяат улсын заан Зэвэгийн Дүвчингээр найм, улсын дархан аварга Дашдоржийн Цэрэнтогтохоор ес даван улсын баяр наадамд аравдахь удаагаа түрүүлээд "Тун ч гарамгай" чимэг авчээ.1987 оны Ардын хувьсгалын 67 жилийн ойн баяр наадамд Архангай аймгийн Хотонт сумын харъяат улсын начин Цэвээнжавын Ванчигцэрэнгээр тав, Архангай аймгийн Цэцэрлэг сумын харъяат, улсын начин Пунцагийн Эрдэнэбаяраар зургаа, улсын заан Гочоосүрэнгээр долоо давж "Олныг баясуулагч" чимэг авчээ. Наймын даваанд Хэнтий аймгийн Өмнөдэлгэр сумын харъяат дархан аварга Баднаанямбуугийн Бат-Эрдэнийг амлан аваад өвдөг шороодсон байна.1988 оны ардын хувьсгалын 68 жилийн ойн баяр наадмаар Архангай аймгийн Хашаат сумын харъяат улсын начин Бат-Очирын Хүрэлбаатараар тав, Өвөрхангай аймгийн Гучин-Ус сумын харъяат улсын начин Должингийн Адъяатөмөрөөр зургаа, Булган аймийн Дашинчилэн сумын харъяат улсын заан Дэндэвийн Амгаагаар долоо давж "бууршгүй хүчит" чимэг авчээ. Наймын даваанд Увс аймгийн Наранбулаг сумын харъяат улсын аварга Одвогийн Балжиннямд өвдөг шороодсон байна. 1990 оны Хэрлэнгийн хөдөө аралд болсон Монголын түүх уранзохиолын их туульсын роман Монголын нууц товчоо зохиогдсоны 750 жилийн ойд зориулсан даншиг наадамд Хөвсгөл аймгийн арслан Дамдинсүрэнгээр тав, Төв аймгийн Баянзүрх сумын харъяат улсын начин Гарамжавын Ганхүүгээр зургаа, Өвөрхангай аймгийн Нарийнтээл сумын харъяат улсын харцага Чогжинмүнсэлийн Даваадоржоор долоо, Увс аймгийн Наранбулаг сумын харъяат улсын заан Санжжавын Сүхбаатараар найм даван есийн даваанд гоц мөргөж арвын даваанд улсын дархан аварга Бадмаанямбуугийн Бат-Эрдэнэд өвдөг шороодсон байна.1991 оны Ардын хувьсгалын 70 жилийн ойн баяр наадамд залуу бөх Пүрэвээр тав, Хэнтий аймгийн Цэнхэрмандал сумын харъяат улсын начин Бадарчийн Батбаяраар зургаа, Ховд аймгийн Буянт сумын харъяат улсын заан Дасрангийн Мягмараар долоо давж наймын даваанд улсын аварга Одвогийн Балжиннямд өвдөг шороодсон байна.1992 оны Ардын хувьсгалын 71 жилийн ойн баяр наадамд улсын заан Дасрангийн Мягмараар тав, Архангай аймгийн Батцэнгэл сумын харъяат улсын начин Сэр-Одын Эрдэнэбатаар зургаа давж "Бүхнээс сонсголонт" чимэг аваад долоогийн даваанд Архангай аймгийн Батцэнгэл сумын харъяат улсын заан Дүгэржавын Хишигдоржид өвдөг шороодсон байна.Их аварга Хорлоогийн Баянмөнх Увс аймгийн Хяргас суманд төржээ.Тэртээ 1944 он буюу 16-р жарны морин жилийн өвлийн сард хүрээ хийдтэй цагт Дэжээлэнгийн хүрээ гэж эрдэмтэй лам нар олонтой байсан хийдийн туурин дээрхи сумын хүн эмнэлэгт хөдөөх нэгэн эмэгтэй 37-ныхоо жил дээр нэгэн хөвүүн төрүүлжээ. Хүүгийн хүйсний ээж бага эмч Түнжин хөвгүүнийг хоёрдугаар сарын хоёрон буюу их жанжин Дамдины Сүхбаатарын төрсөн өдөр мэндлэв хэмээн бэлэгшээж Сүхбаатар хэмээх нэр хайрласан гэдэг. Харин их аваргыг зургаан нас хүрэхэд нь түүний авга ах хувилгаан Жимбэ гэгч эрдэмтэй лам Сүхбаатар хэмээх нэр ачид маань тохирохгүй юм байна гэж айлджээ. Тиймээс хүүгийн аав "шударга Дайдаа" авгайлгатай Довчин гуай хүүдээ Баянмөнх хэмээх нэр хайрласан гэдэг.Ийнхүү морьтой монголын ард түмний дундаас морин жил мэндэлсэн нэгэн их аварга Баянмөнх нэрээр дэлхийн дайдад алдарших учрал ерөөл бүрджээ.Үе үеийн олон аваргууд өмнөх болоод өөрийн үеийн хүчитнүүдийг давамгайлан байж энэхүү алдрыг хүртсэн байдаг Өмнөх үеийнхэндээ тоогдож, өөрийн үеийнхэндээ хүндлэгдэн, залгамж үеийнхэндээ шүтэн бишрэгдсэн их аварга Хорлоогийн Баянмөнх улсын их баяр наадамд 10 түрүүлж, 4 удаа үзүүрлэж, 27 удаа шөвгөрчээ. Тэрээр 1963 онд 19 -хөн насандаа улсын их баяр наадамд 5 давж улсын начин цол хүртэж байсан бол 1964 онд 5, 1966 онд 7, 1967 онд 8 давж арслан цол, 1968 онд 9 давж түрүүлэн аварга цол хүртжээ. Ийнхүү их аварга маань улсынхаа их баяр наадамд 6 жил хүч үзэж байж аварга гэдэг их цолыг хүртсэн байдаг. Бас 30 гаруй жил улсын наадамд 80 гаруй улсын цолтой бөхтэй барилдахдаа начин цолтнуудыг бүгдийг нь, заануудынхаа 95 орчим хувийг, арслангуудын 84 хувийг өвдөг шороодуулсан гэсэн тооцоо гарчээ. Харин аваргуудтай барилдсан товчоо нь дараах байдалтай юм. Тэрээр гар зөрүүлэн барилдаж явсан аваргуудын ахмад нь болох Дарийн Дамдин аваргатай есийн даваанд нэг удаа таарч орхин түрүүлж байжээ. Даян аварга Цэрэнтэй 1 тунаж, нэг амлаж, есийн даваанд нэг таарахдаа гурвууланд нь давж байжээ. Өөрийн гол өрсөлдөгч болох дархан аварга Жигжидийн Мөнхбаттай есөн удаа таарч дөрвөн удаа өвдөг шороодуулж, мөн дөрвөн удаа шороодон нэг удаа хасагдаж байжээ. Дархан аварга Цэрэнтогтохтой 7 таарч 4-т нь давж, гуравт нь өвдөг шороодож байжээ. Аварга Хадбаатартай 2 удаа таарч хоёуланд нь давж байсан бол өөрийн барилдаж байх үеийн отгон аварга Балжиннямтай түүнийг түрүүлдэг жил нь буюу 1988 онд наймын даваанд амлан аваад өвдөг шороодож байжээ. Харин өөртэй нь амжилт булаалдаж ирсэн дархан аварга Бадмаанямбуугийн Бат-Эрдэнийг нэг удаа амлан тунаанаас нь гаргаж байсан бол 1990 онд болсон МНТ-ны 750 жилийн ойн даншиг наадамд арвын даваанд хүч үзэн өвдөг шороодож байжээ. Энэ хоёр их аварга 22 жилийн зайтай Монгол газрын хөрснөө эхээс мэндэлсэн түүхтэй. ЧӨЛӨӨТ БАРИЛДААНЫ ТӨРӨЛДБөхийн чөлөөт барилдаанаар 1968-1977 он хүртэл арван жил тасралтгүй дэлхийн ба олимпийн их наадамд оролцож завсаргүй 1—6—р байр эзлэхдээ 1975 онд дэлхийн аварга, 1972 онд болсон Мюнхений олимпоос мөнгөн медаль, 1971 онд Болгарын Софигоос, 1974 онд Туркийн Стамбул хотоос ДАШТ-ний мөнгөн медаль авчирсан байна. Дэлхийн шилдэг багуудын тэмцээнд оролцож 1975 онд Толидогоос хүрэл медаль хүрсэн байна.Мөн бөхийн чөлөөт барилдааны Ази тивийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс 1973, 1974 онд алтан медаль авч Ази тивийн хошой аварга болж байжээ. Тэрээр Улаанбаатар хотноо зохиогддог байсан ах дүү социалист орнуудын бөхчүүд оролцдог Интернациональ тэмцээнд гурван удаа түрүүлсэн байна.Дархан аварга Баянмөнх Бүх ард түмний спартакиадын таван удаагийн аварга бөх юм. Мөн бөхийн чөлөөт барилдааны улсын аварга шалгаруулах анхдугаар тэмцээнд 1965 онд 87 кг-ийн жинд барилдан түрүүлснээс хойш 1966, 1969, 1972, 1974, 1977, 1978, 1980, 1981 онуудад буюу улсын аварга шалгаруулах тэмцээнд 9 удаа оролцож есөн удаа түрүүлсэн байна.ИХ АВАРГА БӨХИЙН САМБО БАРИЛДААНЫ ТӨРӨЛД1974 онд Улаанбаатар хотод болсон дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс 100 кг -ийн жинд алтан медаль, 1975 онд Минск хотноо болсон дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс мөнгөн медаль хүртсэн байна. Манай оронд болдог самбо барилдааны олон улсын тэмцээнээс 1976, 1977, 1978 онд түрүүлж алтан медаль авч байжээ. Мөн 1978 онд улсын аварга шалгаруулах тэмцээнээс алтан медаль авч байсан байна.ЖҮ-ДО БАРИЛДААНЫ ТӨРӨЛДТэрээр бөхийн жү-до барилдаанаар ганцхан удаа буюу 1974 онд Улаанбаатар хотын жү-до бөхийн аварга шалгаруулах тэмцээнд +95 кг-ийн оролцож мөнгөн медаль хүртэж байжээ. Түүнийг самбо барилдааны анхны спортын мастер, улсын начин Галдандагва ханатайгаар буюу шүүгчийн олонхийн саналаар ялж байжээ.БӨХИЙН СОНГОМОЛ БАРИЛДААНЫ ТӨРӨЛДБаянмөнх аварга 1973 онд Улаанбаатар хотод болсон Ази тивийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс алтан медаль, 1974 онд Ираны Тегеран хотод болсон Азийн зуны спортын тоглолтоос мөнгөн медаль хүртсэн байна.БӨХИЙН СУМО БАРИЛДААНЫ ТӨРӨЛДИх аварга Баянмөнх сонирхогчдын сумо барилдааны дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцсон монголын багийг олон жил дасгалжуулжээ.Түүний дасгалжуулсан бөх болох өөрийн хүү Гантогтох нь дэлхийн анхны аварга, шавь А.Сүхбат дэлхийн хошой аварга, Б.Бат-Эрдэнэ нэг удаа дэлхийн аварга цолыг хүртэж байжээ. Дэлхийн сумо бөхийн холбооноос их аварга Баянмөнхөд сумо бөхийн олон улсын шүүгч цол олгосон билээ.